ÇORUM ADININ MENŞEİ VE TARİHÇESİ

Zengin tarih ve kültür değerlerine sahip Çorum ili adının menşei üzerine görüş birliğine varılamamıştır. Çorum adı değişik araştırmacılar tarafından "Cürümlü, Çevrim, Gordions, Trokmu, Dzrom" gibi efsanevi ve antik isimlerle açıklanmaktadır.

    Çorum ya da Çorumlu sözcüğünün kökü olan "Çor" kelimesi anlamı bakımından Oğuz dilinde; bitki, Göktürk-Uygur dilinde ise Hakan'dan sonra gelen devlet görevlisine verilen ad, unvandır.

   Bunu 722 yılında Orta Moğolistan'da Tadruşlar üzerine Çor tayin edilen İç Bora Köl İç Çor anısına dikilmiş "Uybat üç kül iç Çor" yazıtlarından anlamaktayız.

   Göktürk Hakanlığının bir kolu olan Türgişlere bağlı bulunduğu kaydedilen Çor'ların, sakalar döneminde büyük bir boy olduğu ve bu boya mensup aşiretlerin yerleştikleri yerlere kendi adları olan "Çor" adını verdikleri belirtilir. Bu bilgiler "Çor'uk"h Irmağı, Çor Deresi, "Çor'a Ked", "Çor Kapısı" ya da geçidi ve "Çor Ülkesi" gibi örneklerle desteklenir.

    592yılında çoğunluğu "Çor" boyuna mensup kişilerden oluşan Avar ordusu, İstanbul'u ele geçirmek için "Çorlu" şehrine kadar geldiği ve bu şehre kendi adlarını verdiği bu örnekler arasındadır.

    Bilindiği gibi Çorum ya da Çorumlu sözcüğünün kökü olan "Çor" kelimesi, Çorum ağız, aksanında soğuk alğınlığından oluşan nezle, grip türü bulaşıcı hastalıklara verilen addır.

   Çor'um sözcüğü bu hastalığa yakalanmış kişinin kendini tanımlamasına, "Çorlu" ise hastalığı uzun süre atamayan kişiler için kullanılmaktadır.

   "Evliya Çelebi" ünlü Seyahatnamesi'nde, "Selçuklu hükümdarı Kılıçarslan'ın oğlu Yakup Mirza ile yüzlerce askerinin hastalığa yakalandığı ve bu çorlu hastaları tedavi için Çorumlu şehrine gönderdiği, Yakup Mirza ile askerlerin burada kısa sürede şifa bulduğunu" belirtmektedir.

   Yörede yakın geçmişimize kadar halk hekimliğinde ocak geleneğinin yaygın olarak devam etmesi ve bir çok hastalıkla olduğu gibi "Çor" hastalığının da kendine özgü tedavi yeri, ocaklarının bulunması, hastaların bu ocaklarda tedavi edildiğini göstermektedir.

   Çorum'un fethinden önce bölgeye gelerek yurt edinen ve Bizans içerisinde varlığını kabul ettiren Çorumlu oymağının "Çor" hastalığı tedavisini, ocak geleneğiyle yapmış olmaları kuvvetle muhtemeldir.

   Göktürk-Uygur dili, tarihi kaynaklar ve yöre ağzından anlaşılacağı gibi "Çor" sözcüğü Türkçe bir isimdir.

   Çorum'un ilk Türk ve Müslüman valisi olan Melih Ahmet Gazi'nin de Oğuzların "Üçok koluna" mensup, "Çavuldur ya da Alayundlu" boyuna bağlı "Çorumlu Oymağı'ndan" olduğu bilinmektedir.

   Billndiği gibi atalarımız ata yurtlarından Anadolu'ya gelişlerinde yerleştikleri yerlere bağlı oldukları boy, aşiret, oymak ve beylerinin isimlerini vermeyi bir gelenek haline getirdikleri bilinmektedir. Türkiye'deki yer isimlerine baktığımızda bunu açıkça görürüz.

  Danişmendli Beyliği 1075 baharında Nikonya ya da Yenkoniye adıyla anılan Çorum'u feth edince buraya vali oalrak "Çorumlu Oymağı" beyi Melih Ahmet Gazi'yi bırakmıştır.

   Beylerininşehre vali bırakılması ile oymak ünlenmiş, ünlenen oymağın ismi olan "Çorumlu", şehir ve buradaki kaleye ad olarak verilmiştir.

   Yine mensup oldukları boylarının ismi "Alayundlu", bölgede iki mevkiye verilmiştir.

   Osmanlılar döneminde uzun süre Çorumlu olarak anılmış şehrin ismi üzerinden zamanla "lu" "edatı düşerek ""Çorum" adı kalmıştır.

   Yukarıdaki bilgilerden anlaşılacağı üzere Çorum adının menşei, Oğuzların, Üçok Kolu, Dağ Han Soyu, Alayundlu Boyu'na bağlı Çorumlu Aşiretinden gelmektedir.

   Çorum, Türkçe ve Türkler tarafından verilen bir isimdir. Bazı yazarların belirttiği "Trokmu, Gordion, Rum, Dzorum" gibi Türkçe olmayan antik isimler, Türklerden önce kullanılmış olabilecek isimlerdir.